Ι Σ Τ Ι Α Ι Α

ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ -----> Το όνομα της Ιστιαίας μας το παραδίδει πρώτος απ’ όλους ο Όμηρος    (800 π.Χ.)   στο γλαφυρό αθάνατο ποίημα της Ιλιάδος. Από αυτό λοιπόν συνάγεται ότι η πόλη είχε ζωή 400~500 χρόνια και πέρα από την εποχή του Ομήρου αφού στο έπος της Ιλιάδας  αναφέρεται ότι και Ιστιαιείς πήραν μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας περίπου το έτος 1193   π.Χ. Η Ιστιαία είναι πλέον γνωστή από όλους σχεδόν τους σημαντικούς ιστορικούς φιλοσόφους και γεωγράφους. Ο Σκύλαξ, ο Ηρόδοτος  (πατέρας της ιστορίας) ,ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης, ο Απολλόδωρος ο μέγας γεωγράφος,ο ιστορικός και φιλόσοφος  Στράβων.

Κάποιοι πιστεύουν πως το όνομα της Ιστιαίας έχει προέλθει από την νύμφη Ιστιαία. Άλλη εκδοχή είναι η  πλούσια παραγωγή ιστών (=κατάρτια). Το μεταγενέστερο όνομα της Ιστιαίας  «Ξηροχώρι»  το συναντάμε από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Γεγονός είναι πως η ονομασία Ξηροχώρι δεν αναφέρεται πουθενά επίσημα. Το όνομα Ξηροχώρι πιστεύεται προήρθε από τον ξηροπόταμο Ξηριά. Άλλοι πιστεύουν,ότι από πολύ παλιά οι κάτοικοι της Ιστιαίας μετερχόμενοι οι περισσότεροι  την καλλιέργεια της γης ή ασχολούμενοι με την κτηνοτροφία,αποφεύγοντες λόγω κοπώσεως την επιστροφή  το βράδυ στη πόλη τους,δημιουργούσαν  πρόχειρους μεμονωμένους οικισμούς από χόρτα και κλαδιά και παρέμειναν στα χωράφια τους. Ετσι πλάστηκε στη λαλιά των κατοίκων που ήθελαν να αναφερθούν στην τέτοιου είδους κατοίκηση, πως έμειναν στο Εξωχώρι   (έξω από το χωριό) και με την  παραφθορά της λέξεως, μετετράπει σε Ξηροχώρι.Τελευταία εκδοχή είναι ότι  πήρε το όνομά της από το Ξηρόν  όρος.

Ο ΘΡΥΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ -----> Κάποτε, μας λέει ο θρύλος, εκείνα τα παλιά τα χρόνια, στο μέρος που βρίσκεται η σημερινή Ιστιαία, υπήρχε δάσος βαθύ κι αδιάβατο. Λίγο πιο πάνω, μεταξύ της σημερινής Ιστιαίας και του Ταξιάρχη ήταν ένα χωριό που το έλεγαν Ελόπι. Μερικοί από τους χωριανούς, που ήταν βοσκοί και καρβουνιάρηδες, αναγκάζονταν να περνούν τις πιο πολλές ώρες τους κοντά στο δάσος. Αυτοί λοιπόν κάποτε είδαν, στη μέση του δάσους, ένα λαμπερό κόκκινο φως σαν μεγάλη καντήλα εκκλησίας.Νομίζοντας πως τους γελούσαν τα μάτια τους, την πρώτη μέρα που το είδαν δεν είπαν τίποτα. Όμως κάθε βράδυ έβλεπαν πάντα το ίδιο φως. Έτσι αποφάσισαν να μιλήσουν στους προεστούς. Αυτοί στην αρχή γέλασαν. Όταν όμως μετά από προτροπές των βοσκών έγιναν και οι ίδιοι μάρτυρες του οράματος αποφάσισαν να ψάξουν την περιοχή.Όλοι οι χωριανοί κατέβηκαν με εργαλεία και άρχισαν ν’ ανοίγουν δρόμο προς το σημείο που έβγαινε το φως. Όταν έφτασαν ανακάλυψαν με χαρά και έκπληξη ότι μέσα σε βράχους βρισκόταν χτισμένη εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου έργο των Αποστόλων. Εκεί έχτισαν μια μικρή εκκλησία, όπου έβαλαν τη θαυματουργή εικόνα της Κοίμησης.Έτσι σιγά σιγά ο ένας μετά τον άλλο οι χωριανοί άρχισαν να χτίζουν τα σπίτια τους γύρω από την εκκλησία και να δημιουργούν στη περιοχή αυτή όμορφους κήπους και χωράφια που τους χάρισαν όλα τα καλά της φύσης.Σε λίγα χρόνια το Ελόπι ήταν πια ένα εγκαταλελειμμένο χωριό. Το καινούργιο χωριό, που συνεχώς μεγάλωνε, ονομάστηκε Ξηροχώρι από τον ποταμό Ξηριά που ενώ τον χειμώνα ήταν ορμητικός, το καλοκαίρι ξεραινόταν.Oι κάτοικοι αγάπησαν τον καινούργιο τους τόπο και θεώρησαν ότι, επειδή η Παναγιά τους τον είχε υποδείξει, ήταν ευλογημένος. Σιγά σιγά μεγάλωσαν την εκκλησία της Κοίμησης, έχτισαν κι άλλες εκκλησίες, μεγάλωσαν κι ομόρφυναν το Ξηροχώρι, το καινούργιο χωριό τους.Μ’ αυτό το θρύλο οι παλιότεροι κάτοικοι του Ξηροχωριού ή της Ιστιαίας όπως ονομάστηκε μετά, εξηγούσαν την ύπαρξη της πόλης στη σημερινή της θέση, χωρίς να έχουν και τόσο άδικο.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ -----> H περιοχή  της  Ιστιαίας   κατοικήθηκε  από  τα   προϊστορικά  χρόνια  λόγω  της  εύφορης   πεδιάδας  και  του  καλού  κλίματος  που  επικρατούσε  εκεί. Αυτό το αποδεικνύουν  διάφορα   απολιθώματα  που έχουν  βρεθεί  στις  γύρω  περιοχές.

Η πόλη της Ιστιαίας  αναπτύχθηκε  οικονομικά   από  τα  αρχαία  χρόνια  ,  κυρίως  τον  8^ο π. Χ  εξαιτίας του  ότι  ήταν  ναυτική   και εμπορική  κοινωνία  ,τέλος η Ιστιαία  ίδρυσε αρκετές  αποικίες   στην  νότια  Ιταλία και Σικελία ,έτσι  απέκτησε δύναμη και  πλούτο. Η   αρχαία  Ιστιαία  δεν  ήταν  μία   πεδινή  πόλη ,  αλλά  αρκετά  ορεινή  διότι  ξεκινούσε  από  την  περιοχή   που  στις  μέρες  μας   υπάρχει   η  δημόσια   δεξαμενή  και  εκτεινόταν ως  την   κωμόπολη  Ωρεοί   . Η αρχαία  Ιστιαία   αναφέρεται ότι  συμμετείχε σε αρκετά  στρατιωτικά  γεγονότα   όπως  ο Τρωικός  πόλεμος .  

Για  την  Ιστιαία   και  τα  γύρω  δάση  της  λέγονταν  στα  αρχαία  χρόνια  αρκετοί  μύθοι , όπως   ότι  ο ολύμπιος  θεός  Διόνυσος  ανατράφηκε   στα  καρπερά  αμπέλια   της  Ιστιαίας  και  ότι  η  θέα  Άρτεμη  έτρεχε  σε  αυτά  τα  γεμάτα  με  φυσική  ομορφιά    δάση . H Ιστιαία  στον     Πελοποννησιακό πόλεμο  αν  και  ήταν  με το  μέρος  της  Σπάρτης  εισχώρησε  με  τη  βία  στην  Αθηναϊκή   Συμμαχία . Αυτό  είχε  ως  αποτέλεσμα  πολλοί  κάτοικοι  της  Ιστιαίας  και  των  γύρω  πόλεων  { Αιδηψός , Αρτεμίσιο , Λίμνη} να  επαναστατήσουν  και  στη συνεχεία  να  εξοριστούν   στη  Θεσσαλία .

Νέα  περίοδος  ακμής  της  Ιστιαίας    και  γενικά  όλης  της   Εύβοιας   ξεκίνησε  στα  χρόνια  της   Μακεδονικής  κυριαρχίας   στον  τότε  Ελλαδικό   χώρο .  Η  εύνοια  των  Μακεδόνων   στην  Εύβοια  αποδεικνύεται  και  από  το  γεγονός   της  συμμετοχής  στη   Δελφική  Αμφικτιονία  ,  η  οποία  ήταν  μία ,  σπουδαίας  σημασίας , θρησκευτική συμμαχία  πανελλήνιου χαρακτήρα . Οι  Ιερομνήμονες  , οι  οποίοι  ήταν  στα  αρχαία  χρόνια  ένα  είδος  πρόξενων με   αρκετές  αρμοδιότητες  ,  είχαν  σταλθεί   και  από  την  Ιστιαία ,  αυτό   φανερώνει το σημαντικό   ρόλο , που  έπαιζε  εκείνη  την  εποχή  η  Ιστιαία   στις  πολιτικές  εξελίξεις της  Ελλάδας . Αυτή  η  ραγδαία  ανάπτυξη   της  Ιστιαίας  κράτησε    ως  τα  Ρωμαϊκά    χρόνια  .  Στα   Βυζαντινά  χρόνια    η  Ιστιαία   δεν  έχει  να   υποδείξει   τίποτα    σπουδαίο  από  πολιτιστική  ανάπτυξη   αλλά  αυτή  όπως  και   άλλες   Ευβοϊκές   πόλεις  έγινε  οχυρό  φρούριο   .  

Στους   επόμενους  αιώνες  η  Ιστιαία   συμμετείχε  ενεργά  στην  επανάσταση του 1821 κατά  των  Τούρκων   κατακτητών  με  αρχηγό  τον  Αγγελή     Γοβιό  .  Η  μάχη  της  Ιστιαίας  είναι  από  τις  πρώτες  νίκες  των  επαναστατών  .  Στην  ελεύθερη   Ελλάδα  η  Ιστιαία   βοήθησε  με  τους  φυσικούς  της  πόρους  και   ήταν   υπέρ   της  βιομηχανικής   αναβάθμισης  .Τέλος    η   Ιστιαία  δέχτηκε    φιλόξενα  τους   πρόσφυγες  που  ήρθαν  στην    Ελλάδα   μετά   την    Μικρασιατική   καταστροφή  ,  οι  οποίοι    δημιούργησαν  πολλά  χωριά    γύρω  από  αυτή  .

Η  Ιστιαία    υπέφερε  πολλά   κατά   τη  Γερμανική  κατοχή    από  τη  βαριά  εκμετάλλευση και  τις   εκτελέσεις  των  Ναζί  .  Ακόμη  η  Ιστιαία   πέρασε  δύσκολους  καιρούς    στον  Εμφύλιο  πόλεμο  ο  οποίος  δίχασε  όλη  την  Ελλάδα.

Από  τις  αρχές  τις   δεκαετίας  του  1950   επιχειρήθηκε  η   ανασυγκρότηση  και   η  συμφιλίωση   της   εξαθλιωμένης   Ευβοίας   . Η   Ιστιαία   βέβαια    δεν   αποτέλεσε  εξαίρεση στο  γενικό    κλίμα   που  επικρατούσε  τότε .  Έτσι  σταδιακά   η  Ιστιαία  άρχισε  να   κλείνει   τις   πληγές   της  και  να   δημιουργεί  νέες  προσπάθειες και  αγώνες  τις   υποδομές  για  νέο   ξεκίνημα  πάνω  στα   πρότυπα   της   μεταπολεμικής   Ευρώπης .   Οι    προσπάθειες   της   Ιστιαίας   για  την  ανάπτυξη   και  αναβάθμιση  της  καθώς  και  για  ένα   ικανοποιτικό   επίπεδο   ζωής  των  κατοίκων   της  όπως   προσπαθεί  να  παρέχει   στους    πολίτες  της   όλα  τις υπηρεσίες   που   χρειάζονται .

Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ -----> Η ΙΣΤΙΑΙΑ, παλιά πρωτεύουσα της Βόρειας Εύβοιας και της ομώνυμης Επαρχίας ,εξακολουθεί και σήμερα να είναι η μεγαλύτερη πόλη και το εμπορικό κέντρο του βόρειου κομματιού της μεγαλονήσου. Στην ιστορική πόλη περιλαμβάνονται και οι οικισμοί ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ, ΝΕΑ ΣΙΝΑΣΟΣ, ΒΙΣΤΡΙΤΣΑ, ΝΕΟΧΩΡΙ και ΚΑΝΑΤΑΔΙΚΑ.

Στη σύγχρονη  Ιστιαία στεγάζονται όλες οι Δημόσιες υπηρεσίες της Β. Εύβοιας , οι Τράπεζες, και πολλά σύγχρονα καταστήματα με ποικιλία ειδών σε προσιτές τιμές. Σε γενικές γραμμές η σύγχρονη Ιστιαία είναι μια τυπική ελληνική κωμόπολη με σχετικά καλή οικονομική ανάπτυξη.

Οι καλές ταβέρνες της Ιστιαίας βρίσκονται στα περίχωρα της και επί των δρόμων που οδηγούν σ’ αυτά. Λειτουργούν όλες τις εποχές του χρόνου και προσφέρουν ποικιλία από ποιοτικές και εύγευστες λιχουδιές σε πολύ ικανοποιητικές τιμές και ποσότητες. Αντίθετα με τα θέρετρα της Β. Εύβοιας οι ταβέρνες αυτές έχουν μεγαλύτερη κίνηση τη χειμερινή σεζόν.

Αρχαιολογική έκθεση δεν υπάρχει στην πόλη, ενώ ένα μικρό λαογραφικό και ιστορικό μουσείο υπάρχει στις εγκαταστάσεις των Δημοτικών σχολείων της Ιστιαίας. Μεταξύ των αξιοθέατων της πόλης είναι το ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ του κυνηγετικού συλλόγου, που εδώ και πολλά χρόνια κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ των ομοειδών μουσείων στην Ελλάδα ως προς τον αριθμό και την σπανιότητα των εκθεμάτων. Το μουσείο αυτό βρίσκεται δίπλα στο ποδοσφαιρικό γήπεδο της πόλης

H πόλη χωρίζεται παραδοσιακά σε τρεις ενορίες που έχουν τα ονόματα των τριών μεγάλων Ναών της Ιστιαίας. Της ΚΟΙΜΗΣΗΣ της ΘΕΟΤΟΚΟΥ, που είναι και ο Μητροπολιτικός ναός, του ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ που είναι και Ο ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ , και της ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ. Εκτός των ναών αυτών υπάρχουν αρκετά εκκλησάκια με μεγάλη ιστορία όπως ο Άγιος Νικόλαος και πολλά γραφικά εξωκλήσια.

O ναΐσκος του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται στο νότιο μέρος της πόλης, κοντά στο Ειρηνοδικείο της Ιστιαίας, είναι κάτι που αξίζει επίσης να δει ο επισκέπτης. Πρόκειται για το παλιό κοιμητηριακό ναό του Ξηροχωρίου. Είναι μια τρίκλιτη ξυλόστεγος βασιλική, αρχιτεκτόνημα σπάνιο για τον ευβοϊκό χώρο. Σήμερα εσωτερικά διατηρείται μικρό μέρος των αρχικών τοιχογραφιών του. Στους πλάγιους τοίχους του Ιερού, πάνω από τα τοξωτά ανοίγματα που οδηγούν στην πρόθεση και το διακονικό εικονίζονται, στη βόρεια πλευρά η Πεντηκοστή και στη νότια η Γέννηση. Ο Άγιος Νικόλαος σαν προστάτης των ναυτικών υπήρχε αντικείμενο ιδιαίτερης λατρείας από αυτούς. Μέσα στο ναό υπάρχουν πολλά ακιδογραφήματα κωπήλατων και ιστιοφόρων πλοίων διαφόρων τύπων που έγιναν σε διάφορες εποχές. Η αγιογράφηση του ναΐσκου χρονολογείται στα τέλη του 14^ου με αρχές 15^ου αιώνα.

Ανατολικά της Ιστιαίας βρίσκεται ο Ταξιάρχης στην κορυφή του ομώνυμου λοφίσκου δίπλα στο ποτάμι. Πρόκειται για ερειπωμένο εκκλησάκι του 12^ου αιώνα. Στη σύγχρονη εκκλησία, που έχει ανεγερθεί βρίσκονται εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη του προϋπάρχοντος ναού. Στον ίδιο αιώνα χρονολογείται ο κίονας που χρησιμεύει για βάση της Αγίας τράπεζας.

Μέσα στην πόλη βρίσκεται και ο ερειπωμένος ναός αφιερωμένος στο Γενέθλιον του Τιμίου Προδρόμου. Ονομάζεται αλλιώς Ριγανάς ή Κλείδονας . Την πρώτη του ονομασία την οφείλει στο γεγονός ότι κατά τον εορτασμό της γεννήσεως του Προδρόμου μαζεύεται ρίγανη για τις ανάγκες των νοικοκυριών, ενώ τη δεύτερη γιατί την ίδια μέρα τελείται στην Ιστιαία το έθιμο του κλήδονα. Πρόκειται για ένα έθιμο σχετικό με τη μαντεία και την πρόβλεψη του μέλλοντος. Από το μονόχωρο ναΐσκο σώζεται τμήμα του ανατολικού τοίχου με σπάραγμα τοιχογραφίας. Χρονολογείται στη μεταβυζαντινή περίοδο.

ΚΑΦΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ -----> Από τα πολύ παλιά χρόνια η ανθρώπινη ανάγκη της επικοινωνίας έβρισκε διέξοδο στους διάφορους τόπους συνάντησης των μελών μιας κοινωνίας.

Στην Ιστιαία τα παλιότερα καφενεία εντοπίζονται στην πλατεία της κεντρικής πλατείας, καθώς και στις μικρότερες πλατείες του πάνω και κάτω πλάτανου.

Στην κεντρική πλατεία ένα καφενείο που υπήρχε και κατά την εποχή της τουρκοκρατίας βρισκόταν στο νότιο τμήμα της πλατείας και ήταν γνωστό σαν το καφενείο του Σαραντάρα. Το καφενείο αυτό ήταν στην ενεργή δράση μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1970.Ήταν το στέκι της τρίτης τάξης. Εργάτες και οι φτωχότεροι από τους γεωργούς συγκεντρώνονταν εκεί.

Η ανώτερη οικονομικά τάξη, συγκεντρωνόταν σ’ ένα καφενείο που βρισκόταν δυτικά της πλατείας Στο χώρο αυτό και αρκετά πριν τον πόλεμο του 1940 ένας από τους πιο καλούς ζαχαροπλάστες της Αθήνας, που εργαζόταν στο περίφημο «Ντορέ» της οδού Πανεπιστημίου, δημιούργησε το πρώτο ίσως καφεζαχαροπλαστείο της Ιστιαίας. Το όνομα του ζαχαροπλάστη ήταν Ζαχόπουλος και οι λιχουδιές του άφησαν όνομα στην Ιστιαία μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Το καφεζαχαροπλαστείο αρχικά ονομαζόταν «Ντορέ» και αργότερα ονομάστηκε «Αίγλη», όπως και το σημερινό όνομα της καφετέριας που λειτουργεί εκεί. Η αίθουσα αυτή φιλοξενούσε την αφρόκρεμα της Ιστιαίας. Εκεί γίνονταν πολλές κοσμικές εκδηλώσεις, χοροεσπερίδες, θεατρικές  παραστάσεις, προβολές ταινιών καθώς και πολιτικές ομιλίες. Ο Ζαχόπουλος υπήρξε ονομαστός για τις καταπληκτικές πάστες αμυγδάλου που έφτιαχνε, καθώς και για τα παστίτσια του, ένα είδος γλυκίσματος. Η υλοποίηση των συνταγών του συνεχίστηκε από το ζαχαροπλαστείο «Κρίνος» που υπάρχει και σήμερα.

Η μεσαία τάξη είχε σαν στέκι το τρίτο καφενείο της πλατείας που βρισκόταν ανατολικά εκεί που σήμερα βρίσκεται η Εθνική Τράπεζα. Το καφενείο αυτό   ήταν γνωστό σαν «του Κουκούβελου» και είχε σαν ιδιοκτήτη του κάποιον Βαβά. Στην αλάνα που υπήρχε στο πίσω μέρος αυτού του καφενείου λειτούργησε και ο πρώτος κινηματογράφος της Ιστιαίας.

Η Ιστιαία χωριζόταν παλιά σε τρεις συνοικίες (μαχαλάδες), τον πάνω μαχαλά (ενορία Αγ. Αθανασίου), τον μεσομαχαλά (ενορία Κοίμησης) και τον κάτω μαχαλά (ενορία Ευαγγελίστριας). Ο καθένας μαχαλάς είχε και το δικό του καφενείο. Στον πάνω μαχαλά ή πάνω πλάτανο και στον κάτω μαχαλά ή κάτω πλάτανο, οι θαμώνες απολάμβαναν τον καφέ τους ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, στην σκιά των πλατανιών που υπάρχουν ακόμη και μέχρι σήμερα. Από τα καφενεία  αυτά ενδιαφέρον παρουσίαζε το καφενείο «του Μπουραζόπουλου» στον πάνω πλάτανο, όπου λειτουργούσε και το μοναδικό μπιλιάρδο, γαλλικού τύπου, της Ιστιαίας. Το καφενείο στο κάτω πλάτανο σήμερα λειτουργεί σαν ταβέρνα.

ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ -----> Το κλίμα της Βόρειας Εύβοιας σπάνια επιφυλάσσει ακραίες εκπλήξεις. Είναι συνήθως ήπιο τόσο τους χειμώνες όσο και τα καλοκαίρια. Από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο οι άνεμοι που επικρατούν είναι όλων των διευθύνσεων με μια μικρή υπεροχή των νοτιάδων που διατηρούν σχετικά ήπιες θερμοκρασίες καθώς και αυξημένη υγρασία. Οι βροχές που πέφτουν είναι συνήθως αρκετές, ενώ δεν λείπουν οι χιονοπτώσεις σε μικρότερη συχνότητα. Τους καλοκαιρινούς μήνες οι άνεμοι που επικρατούν είναι βόρειοι. Το βράδυ επικρατεί ένα δροσερό αεράκι που έχει κατεύθυνση από τα βουνά προς τις παραλίες. Όταν το απόγειο δεν έχει ένταση τότε ο καιρός της επόμενης μέρας πρέπει να προκαλέσει κάποιες υποψίες. Το πιθανότερο είναι να έχουμε κάποιο μπουρίνι ή από τις πρωινές ώρες να δούμε μια άγρια θάλασσα.   

Επιστροφή στην Αρχική Σελίδα