Στις όχθες του Ξηριά  και σε απόσταση 6 χλμ. από την Ιστιαία, σε  σχετικά πεδινό έδαφος, είναι χτισμένη η Μονοκαρυά, η οποία αποτελείται από την Άνω και Κάτω Μονοκαρυά. Η Κάτω Μονοκαρυά ονομάζεται και Παλιοχώρι, γιατί υπήρχε εκεί ο παλιός οικισμός. Τελευταία πάντως επικράτησε να ονομάζεται Μονοκαρυά και το κάτω χωριό, λόγω της ολοσχερούς  σχεδόν απορρόφησης  των κατοίκων  του  άνω  χωριού.

Το όνομα του χωριού προήλθε  μάλλον  από την ύπαρξη στην περιοχή μιας πολύ μεγάλης καρυδιάς. Παρά την πεδινή θέση έχει  πολλές  φυσικές    ομορφιές και πλούσια βλάστηση. Ανατολικά της βρίσκεται το βουνό Μεγαλοράχη με υψόμετρο 491 μέτρα. Η ρεματιά με   τα  πλατάνια    και   τα  αηδόνια   προσφέρουν  τον  ιδανικό   τόπο   ηρεμίας  για τον επισκέπτη.

Η Άνω και η Κάτω Μονοκαρυά κατά την Τουρκοκρατία ήταν τσιφλίκι Τούρκου. Μετά την απελευθέρωση αγοράστηκε από τον Γάλλο Σίλβο Μαργαρίτη. Από αυτόν αγόρασαν οι κάτοικοι το 1840 την μισή έκταση και την άλλη μισή το 1860.

Τη Μονοκαρυά επισκέφτηκε τον Ιούνιο του 1845 ο βασιλιάς της Ελλάδας Όθων με την ακολουθία του, και την παρομοίασαν με τα όρη στην Άνω Βαυαρία και το Τυρόλο, με απλώς  διαφορετικές  κλιματολογικές  συνθήκες

Ο  πληθυσμός    του  χωριού  παρουσίασε    τις  τελευταίες  δεκαετίες    μια  μικρή σχετικά μείωση και σύμφωνα με την απογραφή του 1991 είναι 265 κάτοικοι.